1-نیتاگزا چیست؟
نیتاگزا حاوی ماده موثره دارویی به نام نیلوتینیب است. نیلوتینیب به صورت پودر سفید مایل به زرد موجود است.
2- روش عملکرد
نیلوتینیب یک مهار کننده پروتئین-تیروزین کیناز است که برای درمان سرطان ها مورد استفاده قرار می گیرد.
3-موارد مصرف
این دارو در درمان بیماری های زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
– مرحله مزمن و مرحله شتاب یافته بیماران لوسمی میلوئیدی مزمن (CML) فیلادلفیا مثبت در بزرگسالانی که دارویشان به دلیل مقاوم بودن و یا عدم تحمل درمان با ایماتینیب قطع شده است.
– بزرگسالان و کودکان با سن بیشتر از یک سال که به تازگی برای آن ها بیماران لوسمی میلوئیدی مزمن (CML) فیلادلفیا مثبت تشخیص داده شده و در مرحله مزمن هستند.
-کودکان با سن بیشتر از یک سال که در مرحله مزمن بیماری لوسمی میلوئیدی مزمن (CML) فیلادلفیا مثبت هستند و دارویشان به دلیل مقاوم بودن و یا عدم تحمل درمان با سایر داروهای مهارکننده تیروزین کیناز قطع شده است.
4- مقدار مصرف و روش تجویز
– به طور معمول نیتاگزا 2 بار در روز با فاصله تقریبا 12 ساعت تجویز می شود.
-دارو را با معده خالی، حداقل 1 ساعت قبل و یا 2 ساعت بعد از غذا مصرف نمایید.
– کپسول را به طور کامل بلعیده و از جویدن، خرد کردن و یا باز کردن آن خودداری نمایید.
-دارو را با معده خالی، حداقل 1 ساعت قبل و یا 2 ساعت بعد از غذا مصرف نمایید.
– در صورتی که در بلع کپسول نیتاگزا مشکل دارید می توانید کپسول را باز نموده و محتویات داخل آن را در یک قاشق چایی خوری پوره ی سیب بریزید و استفاده نمایید. دقت نمایید حتما از میوه سیب استفاده نمایید و محتویات بیشتر از یک قاشق چایی خوری نباید باشد. مخلوط آماده شده را حداکثر طی مدت 15 دقیقه استفاده نمایید.
– نیتاگزا را مطابق با دستور پزشک معالج مصرف نمایید، مقدار مصرف معمول دارو به طور کلی به شرح زیر است:
*در بیماران بزرگسال لوسمی میلوئیدی مزمن فیلادلفیا مثبت که به تازگی بیماری آن ها تشخیص داده شده است و در مرحله مزمن بیماری هستند: 300 میلی گرم 2 بار در روز
*در بیماران بزرگسال لوسمی میلوئیدی مزمن فیلادلفیا مثبت که دارویشان به دلیل مقاوم بودن و یا عدم تحمل درمان با سایر داروهای مهارکننده تیروزین کیناز قطع شده است و در مرحله مزمن و یا شتاب یافته بیماری هستند: 400 میلی گرم 2 بار در روز
*در کودکان CML فیلادلفیا مثبت که به تازگی بیماری آن ها تشخیص داده شده است و یا این که دارویشان به دلیل مقاوم بودن به درمان و یا عدم تحمل درمان با سایر داروهای مهارکننده تیروزین کیناز قطع شده است و در مرحله مزمن و یا شتاب گیرنده هستند: 230 میلی گرم به ازای هر متر مربع از مساحت بدن 2 بار در روز ( حداکثر مقدار مصرف 400 میلی گرم در روز است.)
*مقدار مصرف در سمیت های خونی ( از جمله نوتروپنی و ترمبوسیتوپنی) مطابق جدول زیر تنظیم می گردد:
*مقدار مصرف در سمیت های غیر خونی مطابق جدول زیر تنظیم می گردد:
5-شکل دارویی:
نیتاگزا به صورت کپسول 200 میلی گرمی موجود است.
6-هشدارها و موارد احتیاط:
-سرکوب مغز استخوان:
مواردی از ترومبوسیتوپنی با درجه شدت های 3 و 4، نوتروپنی و آنمی در مصرف کنندگان نیلوتینیب گزارش شده است. به همین منظور باید سلول های خونی به صورت هر دو هفته 1 بار در 2 ماه اول شروع درمان و بعد از آن به صورت ماهیانه و یا به صورت دوره ای و بر اساس علائم بالینی بیمار ارزیابی شود.
سرکوب مغز استخوان معمولا برگشت پذیر است و با قطع موقت دارو و یا کاهش مقدار مصرفی کنترل می شود.
-افزایش فاصله QT:
بررسی ECG در مصرف کنندگان نیلوتینیب نشان داده است این دارو می تواند موجب افزایش فاصله QT شود.
نیلوتینب در افراد مبتلا به هایپوکالمی، هایپومنیزمی و سندروم افزایش فاصله QT نباید مورد استفاده قرار گیرد.
باید قبل از شروع مصرف نیلوتینیب میزان الکترولیت های بیمار و همچنین میزان کلسیم و منیزیم سنجیده شود.
باید قبل از شروع مصرف نیلوتینیب مشکلات هایپوکالمی و هایپومنیزمی قبلی بیماران برطرف شود و باید بعد از شروع مصرف دارو نیز میزان این الکترولیت ها به صورت دوره ای سنجیده شود.
باید از مصرف هم زمان نیلوتینیب با داروهای دیگری که موجب افزایش فاصله QT می شوند و هم چنین مهارکنندگان یا القا کنندگان قوی CYP3A4 خودداری نمود.
-مرگ ناگهانی:
مواردی از مرگ ناگهانی در مصرف کنندگان این دارو گزارش شده است. به نظر می رسد بین شروع مصرف نیلوتینیب و تغییرات عملکرد قلبی ناشی از آن ارتباطی مطرح باشد.
-نارسایی احتقانی قلب و اختلال عملکرد بطن چپ:
مواردی از نارسایی قلبی و ناتوانی بطن چپ در مصرف کنندگان نیلوتینیب گزارش شده است. به همین منظور در صورت بروز علائم و نشانه های حاد حملات قلبی و عروقی توصیه می شود تا سریعا به مرکز درمانی مراجعه گردد. باید وضعیت قلبی و عروقی بیماران در دوره مصرف نیلوتینیب به صورت دوره ای پایش شود و در صورت نیاز اقدامات درمانی لازم صورت پذیرد.
-پانکراتیت و افزایش مقدارآنزیم لیپاز در خون:
استفاده از نیلوتینیب ممکن است با افزایش مقدارآنزیم لیپاز همراه باشد. در افراد با سابقه قبلی پانکراتیت استفاده از نیلوتینیب با خطر افزایش سطح لیپاز همراه است و باید مقدار آنزیم لیپاز به صورت ماهانه و یا به صورت دوره ای بر اساس علائم بالینی بیمار پایش گردد.
-سمیت کبدی:
ممکن است استفاده از نیلوتینیب با افزایش بیلی روبین، آنزیم ALT، آنزیم AST و آلکالین فسفاتاز همراه باشد. احتمال بروز این موارد در کودکان بیشتر از بزرگسالان است.
بررسی عملکرد کبدی باید به صورت ماهانه و یا به صورت دوره ای بر اساس علائم بالینی بیمار انجام پذیرد.
-اختلال در میزان الکترولیت ها:
مصرف نیلوتینیب ممکن است موجب هایپوفسفاتمی، هایپوکالمی، هایپرکالمی، هایپوکلسمی و هایپوناترمی شود. قبل از شروع درمان با نیلوتینیب باید میزان الکترولیت ها اصلاح و بعد از شروع مصرف دارو هم به صورت دوره ای پایش شوند.
-سندروم لیز تومور:
این سندروم می‌تواند بسیار خطرناک باشد و در بیماران مبتلا به ALL، CML، GIST و لوسمی ائوزینوفیلیک گزارش شده است. اصلاح وضعیت هیدراسیون بیمار و درمان سطوح بالای اوریک اسید قبل از شروع نیلوتینیب در جلوگیری از وقوع آن موثر است.
-خونریزی:
مواردی از خونریزی با درجه شدت 3و4 در مطالعات بالینی در مصرف کنندگان نیلوتینیب گزارش شده است. باید بیماران در صورت بروز نشانه ها و علائم خونریزی تحت نظر قرار گیرند.
-گاسترکتومی:
از آن جایی که میزان تماس دارو در افرادی که تحت گاسترکتومی کامل قرار گرفته اند کاهش می یابد، بنا بر این باید میزان مصرفی روزانه به صورت منظم پایش شده و در صورت نیاز این مقدارافزایش یافته و یا از درمان های جایگزین دیگری استفاده شود.
-عدم تحمل لاکتوز:
از آن جایی که در ترکیبات کپسول نیتاگزا ماده لاکتوز وجود دارد، به افرادی که دچار اختلال در هضم لاکتوز هستند مصرف نیتاگزا توصیه نمی شود.
-بررسی نتایج آزمایشگاهی:
باید تعداد سلول های خونی به صورت کامل هر دو هفته یک بار در دو ماه اول و بعد از آن به صورت ماهیانه ارزیابی گردد.
باید در ابتدای شروع مصرف دارو سطح الکترولیت ها، کلسیم، منیزیم، آنزیم های کبدی، چربی خون و قند خون و سپس به صورت دوره ای سنجیده شود.
الکتروکاردیوگرام باید در شروع مصرف دارو و سپس 7 روز بعد از آن و بعد از آن به صورت دوره ای و هم چنین در صورت تغییر مقدار مصرف ارزیابی شود.
باید میزان تغییرات چربی خون و قند خون نیز به صورت دوره ای در سال اول و بعد از آن به صورت سالیانه ارزیابی گردد.
بسته به صلاحدید پزشک معالج ممکن است انجام آزمایشات با فواصل زمانی کمتر و یا بیشتر صورت پذیرد.
– احتباس مایع:
در مصرف کنندگان نیلوتینیب، احتباس مایع ممکن است رخ دهد. وزن فرد مصرف کننده باید به طور مرتب اندازه گیری شود و در صورت بروز هرگونه افزایش وزن سریع و غیر قابل توجیه و یا همراه با علائم قلبی،ریوی (از جمله تنگی نفس) باید اقدامات درمانی مناسب صورت پذیرد.
-کاهش رشد در کودکان و نوجوانان:
تأخیر در رشد کودکان و نوجوانان استفاده کننده از نیلوتینیب گزارش شده است. به همین دلیل، نظارت مستقیم بر رشداین بیماران توصیه می شود.
-سمیت جنینی:
بر اساس نتایج مطالعات حیوانی و روش غملکرد دازو، مصرف نیلوتینیب در بانوان باردار ممکن است موجب سمیت جنینی شود. به همین دلیل باید حتما بانوانی که در سنین باروری هستند در دوره مصرف نیلوتینیب و همچنین تا 14 روز بعد از قطع مصرف آن، از روش های مطمئن جلوگیری از بارداری استفاده نمایند.
پایش سطح رونوشت BCR-ABL :
بعد از قطع داروی نیلوتینیب باید سطح رونوشت BCR-ABL در بیماران پایش گردد. این آزمایش بعد از قطع دارو به مدت یک سال به صورت ماهانه و سپس به صورت سالیانه انجام می گیرد.
7-عوارض جانبی
*عوارض شایع
-عوارض قلبی-عروقی: افزایش فاصله QT، بیماری های انسدادی شریانی، اِدِم محیطی، افزایش فشار خون
-عوارض عصبی: سردرد، خستگی، سرگیجه، بی خوابی
-عوارض پوستی: راش پوستی، خارش، تعریق شبانه، ریزش مو، خشکی پوست
-عوارض متابولیتی و هورمونی: هایپرگلایسمی، هایپوفسفاتمی، افزایش HDL، افزایش VLDL
-عوارض گوارشی: تهوع، استفراغ، افزایش سطح آنزیم لیپاز در خون، اسهال، یبوست، درد شکم، کاهش اشتها، درد شکمی
-عوارض خونی: نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی، لنفوپنی، آنمی
-عوارض کبدی: افزایش ALT، افزایش AST، افزایش سطح بیلی روبین
-عوارض عفونی: آنفولانزا
-عوارض عصبی-عضلانی و اسکلتی: درد مفصلی، درد اندام های تحتانی، درد عضلانی، درد پشت، ضعف بدنی، درد استخوانی، اسپاسم عضلانی، درد عضلانی- اسکلتی
-عوارض تنفسی: سرفه، نازوفارنژیت، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، تنگی نفس.
*سایر عوارض: تب
در صورت بروز هرگونه عارضه در زمان مصرف نیلوتینیب با پزشک معالج و یا داروساز و یا واحد حمایت از بیمار و پرستاری شرکت زیست دارو دانش ارتباط برقرار نمایید.
8-نیتاگزا و سایر داروها
به منظور جلوگیری از بروز تداخلات دارویی، حتما قبل از شروع مصرف این دارو، فهرست داروهای مصرفی خود را به پزشک معالج اطلاع دهید.
از جمله تداخلات دارویی نیلوتینیب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-مهار کننده های قوی CYP3A :
مصرف هم زمان نیلوتینیب و مهار کننده های CYP3A می تواند سبب افزایش غلظت نیلوتینیب شود. به همین منظور باید از مصرف هم زمان این دسته از دارو ها با نیلوتینیب اجتناب شود و یا در صورت نیاز مقدار مصرف نیلوتینیب کاهش یابد.
-القاکننده های قوی CYP3A:
مصرف هم زمان نیلوتینیب و القاکننده های CYP3A می تواند سبب کاهش غلظت نیلوتینیب و کاهش اثربخشی آن شود. به همین دلیل باید از مصرف هم زمان این دسته از داروها با نیلوتینیب اجتناب شود.
-مهارکننده های پمپ پروتون:
مصرف هم زمان مهار کننده های پمپ پروتون (PPIs) و نیلوتینیب می تواند منجر به کاهش غلظت نیلوتینیب و در نتیجه کاهش اثربخشی آن شود. به همین دلیل باید از مصرف همزمان این دسته از دارو ها با نیلوتینیب اجتناب شود و به عنوان جایگزین می توان از مهارکننده های گیرنده های H2 (همانند رانیتیدین و فاموتیدین) حداقل 10 ساعت قبل از مصرف نیلوتینیب و یا 2 ساعت بعد از آن استفاده نمود و یا همچنین می توان از آنتی اسید ها 2 ساعت قبل و یا 2 ساعت بعد از مصرف نیلوتینیب استفاده نمود.
-داروهای تاثیرگذار بر فاصله QT:
از مصرف همزمان نیلوتینیب با داروهایی که موجب افزایش فاصله QT می شوند (از جمله داروهای آنتی آریتمی) باید خودداری نمود.
9-مصرف در جمعیت های خاص
-بارداری:
بر اساس داده های حاصل از مطالعات حیوانی انجام شده، مصرف نیلوتینیب در دوران بارداری می تواند موجب آسیب به جنین شود. به همین دلیل در دوره مصرف نیلوتینیب و تا 14 روز بعد از مصرف آخرین نوبت دارویی و قطع آن، باید از بارداری پرهیز شود.
-شیردهی:
مطالعات حیوانی نشان داده اند که نیلوتینیب می تواند در شیر مادر ترشح شود، لذا در دوره مصرف این دارو و تا 14 روز پس از مصرف آخرین نوبت دارویی و قطع آن باید از شیردهی خودداری شود.
-کودکان:
ایمنی و اثربخشی نیلوتینیب در کودکان مبتلا به CML مرحله مزمن دارای کروموزوم فیلادلفیا مثبت (Ph +) که به دلیل عدم تحمل و یا مقاومت به درمان قبلی، از این دارو استفاده نموده اند به اثبات رسیده است. اگرچه هیچ داده ای در کودکان زیر 1 سال وجود ندارد.
-سالمندان:
با توجه به مطالعات صورت گرفته شده، اثربخشی نیلوتینیب در سالمندان مشابه دیگر افراد است. در مورد بروز عوارض جانبی نیز تفاوت خاصی ذکر نشده است.
-مشکلات قلبی:
در مطالعات انجام شده، بیمارانی با سابقه مشکلات قلبی کنترل نشده یا شدید از جمله تجربه سکته قلبی در محدوده زمانی اخیر، نارسایی قلب، آنژین ناپایدار و یا برادی کاردی تحت درمان با نیلوتینیب قرار نگرفته اند. به همین منظور مصرف دارو در بیماران با سابقه مشکلات قلبی باید با احتیاط صورت پذیرد.
-اختلالات کبدی:
میزان داروی تجویز شده در بیماران با اختلالات کبدی باید کاهش یابد و باید در این دسته از بیماران فاصله QT به طور منظم ارزیابی شود.
10-مصرف بیش از حد دارو:
در صورت مصرف بیش از حد دارو ، حتما به پزشک و یا مراکز درمانی مراجعه نمایید.
11-وعده مصرف فراموش شده:
در صورت فراموش کردن مصرف یک وعده از داروی خود نوبت فراموش شده را استفاده نکنید و مقدار روزانه را طبق برنامه قبلی خود مصرف کنید.
- شرایط نگهداری:
-دارو را دور از نور و رطوبت و در دمای کمتر از 30 درجه سانتی گراد نگهداری شود.
– دارو را دور از دید و دسترس کودکان نگهداری نمایید.