1- تکزیفوما چیست؟

تکزیفوما برای درمان بیماران مبتلا به اشکال عود کننده مالتیپل اسکلروزیس، از جمله سندرم بالینی ایزوله، فرم عود کننده- فروکش کننده، و فرم پیشرونده ثانویه فعال کاربرد دارد.

·         مکانیسم عمل دارو:

تکزیفوما و متابولیت فعال آن، منومتیل فومارات  (MMF) نشان داده اند که فاکتور هسته ای (مشتق اریتروئید-2) مانند مسیر2  (Nrf2)را فعال می کند، که در پاسخ سلولی به استرس اکسیداتیو نقش دارد. مکانیسمی که به وسیله آن تکزیفوما اثر درمانی در MS اعمال می کند هنوز ناشناخته است، اگرچه اعتقاد بر این است که از خواص ضد التهابی و محافظ سلولی آن از طریق فعال شدن مسیر Nrf2 ناشی می شود. 

2- مقدار مصرف توصیه شده و نحوه مصرف

دوز شروع مصرف تکزیفوما 120 میلی گرم دو بار در روز و به صورت خوراکی است. پس از 7 روز، دوز باید به دوز نگهدارنده 240 میلی گرم دو بار در روز به صورت خوراکی افزایش یابد. کاهش موقت دوز به 120 میلی گرم دو بار در روز ممکن است برای افرادی که دوز نگهدارنده را تحمل نمی کنند در نظر گرفته شود. در عرض 4 هفته، دوز توصیه شده 240 میلی گرم دو بار در روز باید از سر گرفته شود. برای بیمارانی که قادر به تحمل بازگشت به دوز نگهدارنده نیستند، باید قطع مصرف تکزیفوما در نظر گرفته شود. بروز گرگرفتگی ممکن است با تجویز مصرف تکزیفوما همراه با غذا کاهش یابد. در روشی دیگر، تجویز آسپرین بدون پوشش روده ای (تا دوز 325 میلی گرم) 30 دقیقه قبل از مصرف تکزیفوما ممکن است بروز یا شدت گرگرفتگی را کاهش دهد. کپسول تکزیفوما باید به طور کامل و دست نخورده بلعیده شود. از خرد کردن، جویدن و یا پاشیدن محتویات کپسول روی غذا خودداری فرمایید. تکزیفوما را می توان همراه یا بدون غذا مصرف کرد.

·         مصرف بیش از حد دارو:

مواردی از مصرف بیش از حد با دی متیل فومارات گزارش شده است. علائم توصیف شده در این موارد با نمایه عوارض جانبی شناخته شده تکزیفوما مطابقت داشت.

هیچ مداخله درمانی شناخته شده ای برای افزایش حذف تکزیفوما وجود ندارد و همچنین یک پادزهر شناخته شده نیز وجود ندارد. در صورت مصرف بیش از حد، درمان حمایتی علامتی را همانطور که از نظر بالینی نشان داده شده است، شروع کنید.

·         مصرف فراموش شده:

در صورتی که یک نوبت داروی خود را فراموش کردید، در نوبت بعدی هرگز دو کپسول را با هم استفاده نکنید.

در صورتی که بیشتر از ۴ ساعت تا مصرف نوبت بعدی تکزیفوما زمان باقی مانده است، نوبت فراموش شده را استفاده نمایید. اگر کمتر از ۴ ساعت تا مصرف نوبت بعدی زمان باقی مانده است، دارو را استفاده نکرده و نوبت بعدی را با توجه به برنامه قبلی مصرف خود استفاده نمایید.

3- شکل دارویی

کپسول های ژلاتینی تکزیفوما که حاوی میکروتبلتهایی با روکش اِنتریک هستند، در دو مقدار ۱۲۰ میلی‌گرمی و ۲۴۰ میلی‌گرمی مورد استفاده قرار میگیرند. کپسول های ۱۲۰ میلی‌گرمی با بدنه سفید رنگ و کلاهک سبز رنگ و کپسول های ۲۴۰ میلی‌گرمی با بدنه و کلاهک سبز رنگ موجود هستند.

4- نکات مهم قبل از شروع مصرف تکزیفوما

• ·         چه کسانی نباید از تکزیفوما استفاده کنند؟

  در صورت وجود هر گونه سابقه بروز واکنش های افزایش حساسیتی (نظیر واکنش های آنژیو ادم ، شوک آنافیلاکسی و …) با داروی دی متیل فومارات، از این دارو استفاده ننمایید.

  ·         آزمایش خون قبل از شروع درمان:

  قبل از شروع درمان، شمارش کامل سلول های خونی (CBC) شامل تعداد لنفوسیت ها، آمینوترانسفراز، آلکالین فسفاتاز و سطح سرمی بیلی روبین تام را دریافت کنید.

  ·         قبل از شروع تکزیفوما در صورت داشتن هرکدام از مشکلات زیر، پزشک یا داروساز خود را مطلع سازید:

  • • سابقه کاهش تعداد سلول های سفید خونی
    • سابقه ابتلا به هرگونه عفونت
    • سابقه اختلالات کبدی و یا کلیوی
    • سابقه بیماری های مربوط به معده و یا روده
    • باردار بودن و یا قصد بارداری در آینده
    • شیردهی

5- هشدارها و احتیاط ها

• درماتیت: این دارو ممکن است باعث ایجاد بثورات پوستی، خارش یا اریتم شود.

• گرگرفتگی: معمولاً باعث گرگرفتگی خفیف تا متوسط می شود (گرما، قرمزی، خارش، احساس سوزش). گرگرفتگی معمولاً بلافاصله پس از شروع مصرف دارو ظاهر می شود و با دوزهای بعدی بهبود می یابد یا کاملا برطرف می شود.

• عوارض گوارشی: عوارض گوارشی مانند حالت تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم و سوء هاضمه معمولاً با مصرف دارو رخ می دهد. این عوارض معمولاً در ماه اول استفاده رخ می دهد و پس از آن کاهش می یابد.

• سمیت کبدی: موارد بالینی قابل توجه آسیب کبدی پس از ورود دارو به بازار و مصرف دارو گزارش شده است که شروع آن از چند روز تا چند ماه پس از شروع درمان متغیر است. علائم آسیب کبدی، از جمله افزایش ترانس آمینازها بیش از 5 برابر بالاتر از حد نرمال و افزایش بیلی روبین تام بیش از 2 برابر بالاتر از حد نرمال مشاهده شده است. ناهنجاری های عملکرد کبد با قطع مصرف دارو برطرف می‌شود. آزمایشات عملکرد کبد را قبل از شروع درمان و در طول درمان انجام دهید.

• واکنش های حساسیت بیش از حد: آنافیلاکسی و آنژیوادم ممکن است پس از اولین دوز یا در هر زمانی در طول درمان رخ دهد.

• عفونت ها: موارد جدی هرپس زوستر گزارش شده است که ممکن است در هر زمان در طول درمان ایجاد شود. سایر عفونت‌های فرصت‌طلب جدی، از جمله ویروسی (مانند سیتومگالوویروس، هرپس سیمپلکس، نیل غربی)، قارچی (مانند آسپرژیلوس، کاندیدا)، و باکتریایی (مثلا لیستریا مونوسیتوژنز، مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، نوکاردیا) در بیماران با و بدون لنفوپنی رخ داده است. . قطع موقت درمان را تا رفع عفونت در نظر گرفته می شود. در جمعیت های پرخطر یا در کشورهایی که بار سل بالا دارند، قبل از شروع درمان، عفونت های نهفته (مانند هپاتیت، سل) غربال می شوند. برای بیمارانی که از نظر عفونت های نهفته غربالگری مثبت دارند، قبل از شروع درمان با متخصصان بیماری های عفونی یا سایر متخصصان (مثلاً متخصصان کبد) در مورد گزینه های درمانی مشورت کنید.

• لنفوپنی: کاهش تعداد لنفوسیت ها ممکن است طی درمان رخ دهد. خطر لنفوپنی با گذشت زمان کاهش نمی یابد. کاهش تعداد مطلق لنفوسیت (ALC) معمولاً در سال اول درمان اتفاق می‌افتد و تثبیت می‌شود، اگرچه کاهش زودهنگام ALC با ایجاد لنفوپنی شدید و طولانی‌مدت همراه است. شمارش کامل سلول های خونی و علائم عفونت باید کنترل شوند. به دلیل احتمال تاخیر در بهبود تعداد لنفوسیت ها پس از قطع درمان، شمارش لنفوسیت ها را تا رفع لنفوپنی کنترل کنید.

• افزایش میزان پروتئین خون: در کارآزمایی‌های بالینی، پروتئینوری با شیوع کمی بالاتر از آنچه با دارونما مشاهده شد گزارش شد.

• لوکوآنسفالوپاتی چند کانونی پیشرونده: مواردی از لکوآنسفالوپاتی چند کانونی پیشرونده (PML) ناشی از ویروس جان کانینگهام شامل مرگ و میر گزارش شده است. عوامل خطر گزارش شده شامل لنفوپنی مداوم، استفاده قبلی از سرکوبگرهای ایمنی، افزایش سن، سارکوئیدوز و سابقه سرطان هستند. با این حال، مواردی در بیمارانی گزارش شده است که نقص ایمنی نداشتند و قبلاً با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی از جمله ناتالیزوماب مواجه نشده بودند. لنفوپنی شدید و طولانی مدت یک عامل خطر اولیه برای PML است و اکثر موارد PML در بیماران با تعداد لنفوسیت کمتر از 3/800 mm رخ می دهد. علائم طی روزها تا هفته‌ها پیشرفت می‌کنند و ممکن است شامل ضعف پیشرونده در یک طرف بدن یا دست و پا ها، اختلالات بینایی و تغییرات وضعیت ذهنی باشد. موارد PML بر اساس یافته های MRI و تشخیص DNA ویروس و JC در CSF بدون علائم PML تشخیص داده شده است. نظارت با MRI مغز برای علائمی که ممکن است با PML سازگار باشد ممکن است مفید باشد و امکان تشخیص زودهنگام PML را فراهم کند.

6- عوارض جانبی

• • عوارض بسیار شایع (بیشتر از ۱۰ درصد جمعیت مصرف کننده):
  • • گرگرفتگی
    • درد شکمی
    • اسهال
    • تهوع
    • عفونت
  • عوارض شایع (بین ۱ تا ۱۰ درصد جمعیت مصرف کننده):
  • • خارش، تحریک پوستی، قرمزی
    • استفراغ
    • سوء هاضمه
    • دفع پروتئین در ادرار
    • کاهش تعداد لنفوسیت ها
    • افزایش آنزیم AST
  • عوارض نادر (کمتر از ۱ درصد جمعیت مصرف کننده):
    • ائوزینوفیلی گذرا

7- استفاده در جمعیت های خاص

• بارداری:

  اطلاعات مربوط به استفاده از دی متیل فومارات در بارداری محدود است. به طور کلی، درمان‌های اصلاح‌ کننده بیماری برای مالتیپل اسکلروزیس در دوران بارداری شروع نمی‌شود، مگر در زنانی که در معرض خطر بالای فعالیت مالتیپل اسکلروزیس هستند. هنگامی که درمان اصلاح کننده بیماری در این بیماران مورد نیاز است، سایر عوامل ترجیح داده می شوند.

  شیردهی:

  مشخص نیست که آیا این دارو در شیر مادر دفع می شود یا خیر. از آنجایی که بسیاری از داروها در شیر انسان دفع می شوند، هنگام تجویز تکزیفوما برای خانم های شیرده باید احتیاط کرد.

  استفاده در کودکان:

  ایمنی و اثربخشی این دارو در کودکان ثابت نشده است.

  استفاده در سالمندان:

  ایمنی و اثربخشی این دارو در (سالمندان 56سال به بالا) ثابت نشده است.

8- تداخلات دارویی تکزیفوما

در صورتی که هم زمان با تکزیفوما از هر داروی دیگری استفاده می نمایید، پزشک خود را مطلع سازید:

• دیروکسیمل فومارات: تکزیفوما ممکن است اثر نامطلوب دیروکسیمل فومارات را افزایش دهد. از ترکیب اجتناب کنید.
• مونومتیل فومارات: ممکن است اثر نامطلوب تکزیفوما را افزایش دهد. از ترکیب اجتناب کنید.

واکسن ها (زنده): تکزیفوما ممکن است اثر نامطلوب واکسن (زنده) را افزایش دهد. به طور خاص، تکزیفوما ممکن است خطرعفونت واکسن را افزایش و اثر درمانی واکسن زنده را کاهش دهد. نظارت بر درمان حین تزریق واکسن الزامی است.

9- ماده مؤثره در داروی تکزیفوما

دی متیل فومارات (پودر سفید رنگ)

10- نحوه صحیح نگهداری تکزیفوما

• دارو را تا موقع مصرف در بسته بندی اصلی آن نگهداری نمایید.
• در دمای کمتر از ۳۰ درجه سانتیگراد و درون جعبه نگهداری نمایید.
• دارو در برابر نور محافظت شود.
• دارو را دور از دید و دسترس کودکان نگهداری نمایید.
• فروش بدون نسخه پزشک ممنوع است.
• مطالب مهم مرتبط با فراورده تکزیفوما در این دفترچه عنوان شده است. جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید با پزشک، داروساز یا مراکز درمانی تماس بگیرید و همچنین پایگاه اینترنتی شرکت زیست دارو دانش مراجعه نمائید.
•  

11- حمایت از بیماران

شما می‌توانید جهت برقراری ارتباط با مرکز مشاوره تخصصی داروها با شماره‌های ۰۹۳۵۲۲۰۳۰۴۱ الی ۴۴ تماس برقرار نموده و ضمن بیان سوالات خود، با مراکز پشتیبان پرستاری مربوط به شهر خود نیز آشنا گردید. مرکز مشاوره تخصصی همواره آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان می باشد.

12- منابع

• ساخت شرکت زیست دارو دانش، تهران – ایران.
• تاریخ آخرین ویرایش: مهر ماه سال 1402